Beroepshouding in de zorg

Ethiek en beroepshouding in de zorgpraktijk

Beroepshouding in de zorg

Ethiek en beroepshouding in de zorgpraktijk


BEROEPSHOUDING


Bij het beschrijven van de competentiegebieden van de beroepsbeoefenaar in de gezondheidszorg wordt steeds ook de beroepshouding (attitude) genoemd. Zouden alleen de noodzakelijke kennis en vaardigheden vermeld worden dan was de beschrijving onvolledig. De vraag is nu wat die beroepshouding precies toevoegt en hoe essentieel zij is voor het functioneren van de zorgverlener.

Met beroepshouding wordt een lastig te definiëren dimensie van het professionele handelen bedoeld waarmee de zorgverlener laat zien wie hij is en hoe hij met zorgvragers en collega's om wil gaan. In en door zijn beroepshouding maakt de zorgverlener zichtbaar vanuit welke persoonlijke betrokkenheid hij in de zorg staat, hoe moreel gevoelig hij is en door welke waarden hij zich laat motiveren en inspireren. De beroepshouding voegt wat toe aan wat hij met zijn zorgend handelen wil bereiken: feitelijke handelingen verrichten of die handelingen ook zo goed mogelijk als passend antwoord op de zorgvraag willen presenteren.
Als voorbeeld: wil hij met het geven van informatie de zorgvrager alleen laten weten wat er precies gaat gebeuren, of wil hij ook nog uitstralen dat het goed zal komen en dat de patiënt erop kan vertrouwen dat hij in veilige handen is?

De beroepshouding maakt de zorgverlener, in meerdere of mindere mate, zélf tot instrument van zorg. Hij gééft niet alleen zorg, hij ís zelf zorg, door zijn houding. En daarmee krijgt zijn optreden een nog sterkere morele lading. Het is niet alleen van belang wát hij doet, maar ook hoe hij het doet, preciezer gezegd, hoe hij als persoon betrokken is bij de zorg die hij verleent, hoe hij aansluit op de manier waarop de zorgvrager in het zorgproces staat; op diens vragen dus en onzekerheid, op zijn angst en hoop, of op zijn soms onbegrijpelijke onverschilligheid.

Om een begin te maken met het beschrijven van een goede beroepshouding in de zorg gaan we te rade bij enkele bestaande documenten.
1. In het beroepsprofiel van de verpleegkundige (1999) vinden we 8 competenties voor de beroepshouding. (zie hiernaast)
2. Daarnaast vermeldt de Beroepenstructuur Zorg en Welzijn 'Klaar voor de Toekomst' (2005) 5 kernkwaliteiten die bij iedere beroepsbeoefenaar in meerdere of mindere mate verwacht mogen worden: betrokkenheid, empathie, assertiviteit, representativiteit en integriteit. Deze kwaliteiten zijn als deugden te beschouwen: de kwaliteiten die iemand heeft die hem tot een goed mens maken.
3. In de nieuwe beroepsprofielen (zie rapport 'Toekomstbestendige beroepen in de verpleging en verzorging' (2016)) staan de zeven competentiegebieden (zie hiernaast) uitgewerkt in 'kennis' en 'vaardigheden en attitude'.

Op de diverse pagina's van deze site worden allerlei aspecten van een goede beroepshouding bijeengebracht. Door al die aspecten in beschouwing te nemen ontstaat geleidelijk aan een steeds completer beeld van wat we onder een goede beroepshouding moeten verstaan.